موسیقی در جوامع دیکتاتوری: پارادوکس کنترل و مقاومت

مقدمه

جدای از اینکه موسیقی را به عنوان هنر اول می شناسیم، همچنین پدیدها‌ی چندوجهی‌ست که در جایگاهی میان هنر، فرهنگ و روان انسان قرار دارد و در جوامع دیکتاتوری به مثابه آینه‌ای عمل می‌کند که هم قدرت سرکوبگر و هم ظرفیت‌های مقاومت مردمی را بازتاب می‌دهد. در چنین جوامعی، جایی که ساختارهای اقتدارگرا تلاش می‌کنند تا تمامی شئون حیات اجتماعی را تحت سیطره‌ی خود درآورند، موسیقی نه تنها به ابزاری برای پروپاگاندا و کنترل ایدئولوژیک آنان بدل می‌شود، بلکه به شکلی پارادوکسیکال، محملی برای بیان نارضایتی و بازسازی هویت‌های سرکوب‌شده نیز فراهم می‌آورد. این دوگانگی، پرسش‌هایی بنیادین را در حوزه‌ی جامعه‌شناسی فرهنگی و مطالعات قدرت مطرح می‌کند: چگونه یک رسانه‌ی صوتی-عاطفی، که در ذات خود بی‌مرز و سیال است، می‌تواند در خدمت دیکتاتوری قرار گیرد؟ و چگونه همین رسانه، در دستان کنشگران اجتماعی، به سلاحی برای تخریب پایه‌های همان اقتدار تبدیل می‌شود؟

این مقاله با رویکردی تحلیلی-نظری

6 دلیل که ما از گوش دادن به موسیقی غم‌انگیز لذت می بریم

 

 

 

 

غم چیزی نیست که ما به طور منطقی به دنبالش باشیم اما به هر حال گاهی به شکلی خواسته یا نا خواسته در پی‌اش می‌گردیم. گاهی در میان بیشمار آهنگی که در اینترنت به طوررایگان یا برای فروش گذاشته شده اند، و یا در میان آرشیو موسیقی خودمان، دربه‌در دنبال یک موسیقی، ترانه یا تصنیفی می‌گردیم که می‌دانیم با گوش کردنش غمگین‌تر از آن چیزی می‌شویم که حالا هستیم. دلایلی چند در چرایی جستجوی موسیقی دردناک وجود دارد که دکتر شهرام حشمت، دکترا درحوزه  اقتصاد و بهداشت اعتیاد از دانشگاه ایلینویز در اسپرینگفیلد در مقاله‌ای به زبان انگلیسی به آن پرداخته است. آنچه می‌خوانید برگردان مقاله ایشان  به زبان پارسی است.

توهم در موسیقی و معرفی چند موسیقی‌ کلاسیک روانگردان بخش سوم

 

بخش سوم

معرفی قطعاتی از موسیقی کلاسیک که می‌توانند توهم‌زا باشند

 

همانطور که پیش از این اشاره شد، موسیقی روان‌گردان یک ژانر فرعی از سبک راک دهه ۱۹۶۰ است، اما در توصیفی گسترده‌تر باید گفت بخش وسیعی از اصوات سه بعدی که طی دهه‌ها و قرن‌های گذشته تولید و خلق شده‌اند و شنیدن آنها در  شرایطی خاص و بدون استفاده از هرگونه ماده روان گردان ممکن است سبب خروج حالت روانی ما از حال طبیعی ‌شوند، می‌توانند زیر مجموعه این تعریف قرار بگیرند.

توهم در موسیقی و معرفی چند موسیقی‌ کلاسیک روانگردان بخش دوم

بخش دوم

پژوهش‌های آزمایشگا‌هی

مندل کالن[1] دکترای علوم اعصاب کالج سلطنتی بریتانیا طی آزمایش‌هایی که بر روی  مصرف کنندگان ال اس دی انجام داد به پژوهش در رابطه میان توهم و موسیقی پرداخت. وی با علم به اینکه از دهه شصت میلادی میان  برخی از انواع موسیقی‌ و "ال اس دی" ارتباطی با کارکرد ضد فرهنگی وجود داشته است، دریافت که گوش دادن به این گونه موسیقی‌ها هم زمان با تجربه مصرف این ماده روانگردان می تواند در یک سطح عصبی تأثیر بگذارد و برای پشتیبانی از این ادعا اسکن مغزی انجام داد. یکی از چالش‌های تحقیقات او نحوه انتخاب موسیقی بود.

جان کیج و ذن بودیسم

 

پژوهش  در خصوص آثار "جان کیج" به عنوان یکی از چهره های شاخص موسیقی مدرن که به مثابه پلی، گذر از موسیقی مدرن به پست مدرن را امکان پذیر میکند، با اکتفای تنها به تحلیل و آنالیز آثار وی حاصل نمی شود. چرا که موسیقی او نه تنها به عنوان یک اثر موسیقائی که  حاصل نوع نگرشی است که او به چیستی و چرائی  حیات دارد. با این توجه، این گونه هنرمندی،اگر به جای موسیقی هر حرفه ی دیگری را هم برگزیده بود، آنقدر در حوزه فعالیتش با اهمیت می نمود که امروزه بتواند اهل قلم را به تفحص در آثارش وادار کند. در این نوشتار با نگاهی گذرا به زندگی شخصی و ویژگی های زمانه ای که جان کیج را اینگونه تربیت کرده بود تا راه باشد نه تنها راهرو، بیشتر به جستجو در سیر تفکر کیج که آن را عامل اصلی خلق آثارش می شناسیم، خواهیم پرداخت.