این مقاله در ادامه نوشتار پیشین با نام "واکاوی نظری موسیقی امبینت" - که در همین سایت قابل دستیابی است- نوشته شده است و هدف آن پرداختن به راهکارهای عملی در آهنگسازی این سبک است. اگر تمایل به ادامه خواندن این متن دارید و مقاله ی پیشین را نخوانده اید، پیشنهاد می کنم ابتدا آن را مطالعه بفرمایید. قبل از هر چیز لازم به یادآوری است که آنچه در پی می‌آید صرفن با هدف پرداختن به سر فصل ها و معرفی مهمترین مواد موسیقایی جهت آفرینش یک قطعه موسیقی در ژانر امبینت است. بررسی جامع و ارائه دستورالعمل‌های کاربردی در این خصوص در یک کتاب مفصل قابل ارائه خواهد بود.
از آنجا که ساخت موسیقی در هر سبکی مستلزم آگاهی از مصالح ساختاری آن موسیقی است، بهتر است با مصالح صوتی موسیقی امبینت آشنا شویم. صداهای زمینه ای[1]، بافت های صوتی[2]، لایه های صدایی[3] و درانزها[4] از جمله اصلی ترین مصالح ساخت این موسیقی هستند و از جمله مهمترین تکنیک های آهنگسازی که می توان به آنها اشاره کرد عبارتند از: فضا سازی، عمق بخشی، استفاده از نت های طویل و استفاده از ریتم های مینیمال. بدیهی است تکنیک های آهنگسازی در این سبک مانند تمامی سبک های هنری می تواند کاملن انتزاعی و بی نهایت باشد و فهرست یاد شده صرفن به عنوان اصلی ترین تکنیک هایی که در آثار مهم این سبک به شکل مشترک کاربرد داشته اند، ارائه گردیده است. در ادامه به تشریح مصالح صوتی و تکنیک های آهنگسازی که در بالا ذکر شد می پردازم.
- صداهای زمینه ای Soundscapes : در تعریف کلی به صداهای متن محیط زندگی اطلاق می شود. یعنی وقتی من و شما با هم حرف می زنیم در ضمن اینکه به صدای هم گوش می کنیم در محیط اطراف مان نیز صداهای زیادی در جریان هستند که اغلب به آنها توجه نمی کنیم اما حضورشان نیز قابل چشم پوشی نیست. در موسیقی امبینت صداهای زمینه ای از اصلی ترین مصالح صوتی هستند که هرچند مورد توجه شنونده واقع نمی شوند اما در سراسر قطعه حضور دارند. صداهای زمینه ای ممکن است به شکل یک فرکانس 7 تا 14 سیکلی - که مشابه فرکانس مغز انسان در حالت آلفا است- یا به شکل یک نویز و یا یک صدای ممتد ساخته شده توسط سینتی سایزر در زیر موسیقی امتداد داشته باشند.
- بافت های صوتی Textures: بافت در موسیقی به چگونگی ترکیب مواد موسیقایی اطلاق میگردد و معمولن با عناوینی از قبیل: مونوفونیک، بایفونیک، پولیفونیک، هوموفونیک، هوموریتمیک و هتروفونیک از آنها یاد می شود که هریک تعریف و مشخصاتی ویژه خود دارند. اما در موسیقی امبینت منظور از بافت نه بافت موسیقایی که بافت صوتی است. یعنی ترکیب اصواتی که بدون الزام به داشتن ارتباط ملودیک، ریتمیک یا هارمونیک به طور هم زمان به گوش می رسند. بافت صوتی ممکن است به منظور نوع خاصی از تاثیرگذاری روی مخاطب توسط آهنگساز خلق و ارائه گردد.
- لایه های صوتی Pads: پدهای صوتی به عنوان یکی از دسته بندی هایی که به طور پیش‌فرض در تولیدات صوتی یک سینتی سایزر وجود دارند شناخته می شوند و ارائه توصیف قابل تصوری از آنها بسیار دشوار است چرا که هیچیک از سازهای اکوستیک موسیقایی که تجربه شنیداری شان را داریم قادر به تولید اینگونه صداها نیستند. در ساخت پد ها از لطیف ترین طیف های صوتی که تمامی محتوای فرکانسی خیلی بالا و خیلی پایین آن حذف شده است استفاده می گردد.
- ‘دران’ ها Drons: صداهای "دران" که واژه مناسبی به عنوان معادل پارسی این کلمه پیدا نکردم در موسیقی به صداهایی اطلاق می شود که به شکل مونوفونیک یا هارمونیک در تمام یا بخشی از یک قطعه به شکل یکنواخت تکرار می شوند. یک دران ممکن است از امتداد یک صدا یا تکرار یک نت توسط یک ساز و یا حتا تکرار مداوم یک موتیف ساده ساخته شود.
در مورد تکنیک های آهنگسازی سبک امبینت باید گفت هر گونه دیدگاه شخصی در استفاده از مصالح صوتی یاد شده می تواند تکنیک انتزاعی آهنگسازی کسی را شامل شود. هر چند که جمله بالا را می توان در تعمیم به چیستی خلق هر اثر هنری به کار برد. با این حال در اینجا به مواردی که پیشتر به آنها اشاره شد( فضا سازی، عمق بخشی، استفاده از نت های طویل، استفاده از ریتم های مینیمال) می پردازم.
فضا سازی: آنچه که در این موسیقی به عنوان مهمترین شاخصه می توان از آن نام برد فضایی است که مخاطب از خلال آن به موسیقی گوش می دهد. آهنگسازان این عامل را از طریق تکنیک های استودیویی در آثارشان دخیل می کنند. انتقال صدا بین اسپیکرها به شکل خودکار5 ، استفاده از فضای سه بعدی در صدا که شامل انتشار صدا از چپ، راست، عقب، جلو، بالا و پایین می شود، و هر شکلی از تکنیک های نرم افزاری که سبب تقویت کیفی فضای قطعه موسیقی گردد.
عمق بخشی: کاربردهای ویژه ریورب - نه به شکل مرسوم آن در موسیقیهای اکوستیک – از تکنیکهایی است که به منظور ایجاد فضای چند بعدی در قطعات امبینت استفاده میشود. هرچند دستیابی به این امر صرفن از طریق ریورب حاصل نمیشود. آهنگساز و مهندس صدا بنا به سلیقه فردی و تسلط بر ابزارها و پلاگین های نرم افزارهای صوتی میتوانند از روشهای دیگری نیز در این خصوص (عمقبخشی) استفاده کنند.
نتهای طولانی: استفاده از نتهای خیلی طولانی عملن در ساخت موسیقیهای اکوستیک امکانپذیر نیست چرا که نوازندگان سازهای بادی محدودیت تنفس دارند و نوازندگان سازهای زهی-آرشه ای نیز به سختی می توانند از پس اجرای نتهای خیلی طولانی بدون تغییر محسوس در نوانس برآیند اما به کارگیری سازهای الکترونیک اجرای این نتها را امکانپذیر کرده است. در موسیقی های امبینت استفاده از سینتی سایزرها برای اجرای نتهای طولانی کاربرد زیادی دارد. این نتها معمولن شامل نتهای اصلی گام می‌شوند.
ریتم‌های مینیمال: در موسیقی امبینت معمولن از ساده‌ترین نوع ریتم (به لحاظ ساختار ریتمیک و اجرا) استفاده میشود. اهمیت دادن بیش از اندازه به فضای حاکم بر اثر باعث میشود که آهنگسازان این سبک در انتخاب الگوی ریتمیک مینیمال فکر کنند تا فضای ساخته شده اهمیت خود را حفظ کند. علاوه بر سادگی الگوهای ریتمیک، در انتخاب سازهای پرکاشن و نحوه اجرای آنها نیز نهایت سعی آهنگساز در سادگی و حذف زوائد است و این امر در اکثر زیر ژانر‌های موسیقی امبینت هم قابل شنیدن است.
بدیهی است آنچه که توانایی‌های یک آهنگساز را در خلق اثر بهبود می بخشد نه فقط تکیه بر علوم نظری که مهمتر از آن، کسب تجربه در راستای این علوم است.
منابع
- A Short History of Ambient & Downtempo by Mike G
- Ambient Music by Eliot Bates published by Wesleyan University
- How to make Ambient Soundscapes by aodiothing.net